Voordat ik met de Stap voor Stap serie begon, was ik begonnen met een serie over kruiden en specerijen en heb ik het gehad over kaneel en gember. Deze serie wil ik graag voortzetten en ik ga kijken of ik op een andere dag van de week een serie kan doen over mijn bevindingen met betrekking tot het GAPS-dieet.
Deze keer heb ik gekozen voor een kruid wat dichter bij huis: tijm oftewel Thymus vulgaris. Een van oorsprong mediterrane plant of struik, maar die het ook prima hier bij ons kan doen in de tuin op een beschut plekje of op het balkon of vensterbank. Als je de mogelijkheid hebt, raad ik je ook zeker aan om een paar tijmplantjes in huis te halen. Dit kruid is zo veelzijdig en het lijkt overal goed voor. In mijn ‘bijbel‘ voor de permacultuur tuin zegt de schrijver Ken Fern dat er wordt gezegd dat als je dagelijks wat tijm gebruikt, je je leven met wel 10% zou kunnen verlengen. Wie weet.. 🙂
Tijm is een kleine, groenblijvende en aromatische heester, waarvan de basis in het tweede seizoen verhout. Het aromatische struikje wordt maar zo’n 40 cm. hoog en leent zich uitstekend voor het telen in een pot. Tijm houdt van een beschutte plek en heeft enige bescherming nodig bij matige of strenge vorst. een goed. Een goed doorlatende (zand) grond met kalk en weinig voeding zijn ook noodzakelijk. Ik ga hier verder niet op de teelt er van in, wellicht komt dat nog eens ter sprake in een toekomstig blog over mijn tuinen.
Er is ook een tijm soort, Thymus serpyllum, die hier in Nederland ook voorkomt en wel Wilde Tijm genoemd wordt of Kruipende Tijm. Deze blijft een stuk lager, 8-20 cm. Beide soorten kunnen echter wel door elkaar gebruikt worden, ze hebben dezelfde geneeskrachtige werking, alleen is de Wilde Tijm wat minder aromatisch.
Geschiedenis
Er valt veel te vertellen over het gebruik van tijm in vroeger tijden, want ook toen waren de goede eigenschappen er van bekend. Het woord Thymus stamt waarschijnlijk af van het Griekse woord voor ontsmetten, vermoedelijk door het gebruik ervan als wierook en ontsmettingsmiddel. Het kan echter ook komen van het Griekse woord thumos dat moed, levensadem en energie betekent.
Ook de Egyptenaren waren bekend met de antiseptische en conserverende eigenschappen van tijm. Zij gebruikten het bij het balsemen en nog altijd is het een ingrediënt van balsemvloeistof en wordt het gebruikt bij het conserveren van anatomische preparaten. (Bron: Natuurlijkerwijs)
In de elfde eeuw duikt tijm op in kruidenboeken. Een Franse kruidendeskundige schrijft: “Tijm is het antibioticum van de minderbedeelden”. En gelijk had hij. De toppen van de tijmplant bevatten namelijk een desinfecterende stof. De Engelsman John Gerard, uit de tijd van Elisabeth de Eerste, was het in 1597 roerend eens met zijn Franse collega. Hij schreef: “Tijm helpt tegen de beet van elk giftig dier.” Je kon volgens hem de tijm in- of uitwendig gebruiken. Als je regelmatig tijm eet word je veel minder vlug ziek. (Bron: Tuinen.nl)
Geneeskracht
Tijm is antiseptisch, schimmelwerend, slijmoplossend, ophoest bevorderend, krampwerend, bronchiën verwijderend, en adstringerend.
De Grieken en Romeinen gebruikte tijm als geneeskruid tegen longziekten, reumatiek, verlamming, maagkramp, gezwellen, hoofdpijn, koliek en zenuwzwakten. Opvallend genoeg werd het altijd voorgeschreven bij hersenziekten. Recent heeft men het positieve effect op de hersenen wetenschappelijk kunnen aantonen. In de Materia medica van Steinmetz staat dat wilde tijm een speciale genezende werking heeft op de mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen. Verder is het bloedzuiverend, maagversterkend en griepbestrijdend. Het werkt ook tegen angina pectoris, een drukkend, pijnlijk gevoel in de borst rond de hartstreek. In dit verband is het interessant om erop te wijzen dat de thymusklier zich achter het hart bevindt. De thymus is vernoemd naar het tijmplantje. Tijm activeert de thymus. (Bron: Mens en gezondheid.infonu.nl)
Vanwege het slijmoplossend vermogen, wordt tijm veel gebruikt in hoestsiropen, vooral geschikt voor droge hoest en kinkhoest. Helaas bevatten deze vaak ook bergen suiker. In plaats daarvan kun je er ook een aftreksel van maken en daar dan honing door te doen. Let er dan wel op dat het voldoende is afgekoeld, zodat de enzymen in de honing niet kapot gaan!
Verder is tijm geschikt als mondwater bij bijvoorbeeld ontstoken tandvlees, bij infecties aan de ingewanden, worminfecties, blaasontsteking, slechte spijsvertering, winderigheid en kolieken.
Uitwendig kun je tijm toepassen bij schimmelinfecties zoals voetschimmels, kalknagels en spruw.
Inhoudsstoffen en voedingswaarde
- Tijm bevat allerlei fyto-nutriënten (plantaardige voedingsstoffen), waarvan thymol, een etherische olie, de belangrijkste is. Hiervan is wetenschappelijk aangetoond dat deze stof antiseptische en schimmelwerende eigenschappen bezit. Andere etherische oliën die tijm bevat zijn carvacolo, borneol en geraniol.
- Tijm bevat vele flavonoïde antioxidanten als zea-xanthine, luteïne, pigenin, naringenin, luteoline, en thymosine. Van alle kruiden heeft tijm een van de grootste hoeveelheden antioxidanten.
- Tijm bevat vele mineralen, de bladeren zijn een rijke bron van kalium, ijzer, calcium, mangaan, magnesium en selenium.
- Behalve mineralen zitten er ook aardig wat vitaminen in tijm, zo is tijm een goede bron voor de vitamines uit het B-complex, vooral B6 (pyridoxine), vitamine A (en beta caroteen), vitamine K, vitamine E, vitamine C en foliumzuur.
- Verder bevat tijm het essentiële aminozuur tryptofaan.
(Bron)
Gebruik
Vanwege de uitstekende anti-bacteriële werking, wordt wel aangeraden tijm in dressings te verwerken, zodat je zeker weet dat je voedsel gezond en bacterievrij is. Bron: Mens en gezondheid.infonu.nl) Waarschijnlijk wordt hier gedoeld op E. coli.
Maar behalve allerlei medische toepassingen is tijm natuurlijk vooral gewoon lekker en een prima keukenkruid!
Gebruik tijm het liefst vers in plaats van gedroogd, dan bevat het meer nutriënten en veel meer smaak. Vooral als het tegen het einde van de bereiding wordt toegevoegd, beter wat spaarzaam gebruiken vanwege de sterke smaak.
Het is een veel gebruikt kruid in de mediterrane keukens vaak in combinatie met rozemarijn en basilicum, het geeft ook een typische mediterrane smaak aan je gerechten. Je vindt tijm ook terug in het kruidenmengsel Provençaalse kruiden.
Het is een heerlijk kruid in combinatie met rozemarijn om bijvoorbeeld kip te kruiden of ander vlees of vis mee te marineren. Lekker met groenten als courgette en tomaat, heerlijk in bijvoorbeeld prei soep of als bouquet garni met o.a. peterselie, selderij en laurierblad in stoofpotten en bouillon.
En tijm is ook zeer geschikt in gerechten die langzaam met rode wijn worden gestoofd.
Dus haal wat van die plantjes in huis en zet ze in je vensterbank of op het balkon of straks als het weer wat warmer wordt buiten op de tuintafel, want ze zijn ook nog erg decoratief, vooral als ze gaan bloeien. Overigens heb ik slechte ervaringen met de eko tijm plantjes uit de supermarkt, die gaan bij mij allemaal dood. Mijn zelf gezaaide planten zijn veel sterker! Ik heb er wel een stuk of 8 staan, want ze kunnen amper opgroeien tegen mijn gebruik…
En nu ga ik gauw wat tijm thee maken, want dat koude weer van de laatste tijd is me niet in de koude kleren gaan zitten 😉
Geef een reactie